شواهد فراوانی مبنی بر این وجود دارد که اضطراب می تواند باعث چاقی گردد. اضافه وزن نه تنها اعتماد به نفس را از بین می برد، بلکه با بهم ریختن هورمون ها، منجر به دیگر رفتارهای مولد تشویش و اضطراب می شود. چاقی لزوما به اضطراب ختم نمی شود اما ممکن است در آن دخیل باشد. اما آیا ممکن است اضطراب باعث چاقی گردد؟ در حقیقت، شواهد حاکی از آنند که اضطراب مسائلی را ایجاد می کند که در نهایت باعث اضافه وزن و چاقی ناشی از اضطراب می شوند.

عوارض

داشتن اضافه وزن تاثیر قابل توجهی بر میزان اضطراب و در نتیجه، سلامت فرد دارد. در مطالعه ای که سال ۲۰۰۸ بر روی مردان مضطرب انجام شد، مردان چاق بیشتر در معرض خطر ابتلا به سندرم سوخت و ساز بودند. داشتن این اختلال یک هشدار جدی برای احتمال ابتلا به دیابت نوع دو و بیماری های قلبی و عروقی است. در برخی موارد، ممکن است اضطراب از یک زمینه بیماری نشات بگیرد. بیماری هایی مانند دیابت و بیماری های قلبی با اضافه وزن در ارتباط اند.

 دلایل احتمالی چاقی ناشی از اضطراب

جالب است بدانید که اضطراب، سوخت و ساز بدن را به میزان بسیار کمی افزایش می دهد و مسلما باید باعث کاهش وزن شود، و نه افزایش آن. اضطراب، بدن شما را در حالت آماده باش یا حالت پرواز نگاه می دارد تا در صورت بروز خطر فرار کرده و یا بجنگید. این مسئله از لحاظ تئوری اضطراب شما را افزایش داده و ذخایر انرژی بدنتان را می سوزاند. البته همه می دانیم که به نظر نمی رسد اضطراب به کاهش وزن کمکی کند که اگر اینطور بود، افراد چاق به سرعت اضافه وزن خود را از دست می دادند. بنابراین، چاقی ناشی از اضطراب را می توان به شرح زیر بیان کرد:

• کورتیزول: هورمون استرس یا همان هورمون کورتیزول در زمان استرس و اضطراب به میزان قابل توجهی ترشح می شود. کورتیزول سبب ذخیره شدن چربی در شکم و متعاقبا افزایش وزن می گردد. هرچه طولانی تر استرس داشته باشید، چاقی ناشی از اضطراب هم بیشتر خواهد شد.
• تحولات گوارشی: اضطراب به شدت گوارش را تحت تاثیر قرار می دهد و می تواند آن را کند کرده و یا تغییر دهد. ممکن است که این گوارش کند به خصوص در بلند مدت به افزایش وزن کمک نماید.
• بی تحرکی: اضطراب همچنین باعث خستگی و کمبود انرژی می شود. وقتی حرکت می کنید، بدن کالری می سوزاند؛ پس وقتی در حرکت نیستید، کالری چندانی نمی سوزانید. افزایش وزن در کل به دلیل نسبت کالری دریافتی و کالری مصرفی ایجاد می شود. پس هرکاری انجام دهید که این نسبت را کم کند، شروع به افزایش وزن کرده اید.

• درمان های اضطراب: بسیاری از داروهای کاهش اضطراب باعث افزایش وزن می شوند. به عنوان مثال، قرص های زاناکس مستقیما با افزایش وزن مرتبط هستند و هر افسردگی که باعث خستگی شود، بی تحرکی را نیز به دنبال خواهد داشت.
• غذا خوردن به عنوان سلاحی برای مقابله با اضطراب: بسیاری از مردم فکر می کنند که خوردن غذا به آنها کمک می کند تا با اضطراب مقابله کنند. دلیل این امر آنست که خوردن غذا باعث آزاد کردن انتقال دهنده های عصبی “احساس مثبت” در برخی افراد می شود و در نتیجه، غذا خوردن را سلاحی برای مقابله با اضطراب می دانند. هرچه بیشتر بخورید، چاقی ناشی از اضطراب شما بیشتر می شود.

به خاطر داشته باشید که اضطراب و چاقی می توانند به صورت مستقل پیشرفت کنند و یا دلیل مشترکی داشته باشند. بی تحرکی (معمولا ورزش نکردن) در واقع موجب افزایش چشمگیری در علائم اضطراب و اضافه وزن می شود. علاوه بر آن، تغذیه ی ضعیف و موارد ذکر شده در بالا هم می توانند هردو شرایط را به صورت همزمان به وجود آورند.

مسئله ی اعتماد به نفس و خودباوری هم باید در کنار همه ی این مسائل در نظر گرفته شود. بسیاری از کسانی که درگیر اضافه وزن هستند، نگرانی شان در رابطه با ظاهر و سلامتی خود، اضطراب را در این افراد بالا می برد. متابولیسم هم در زمان عود اختلالات استرسی (مانند حملات پانیک) شروع به کند شدن می کند. همه ی اینها رابط میان چاقی و اضطراب هستند؛ به گونه ای که حتی شناسایی علت و معلول را سخت می کنند.

چگونه باید چاقی ناشی از اضطراب را درمان کرد؟

خبر خوب این است که چاقی چه بر اثر اضطراب باشد، چه پرخوری ساده، به یک روش درمان می شود. اما باید همیشه موارد زیر را به خاطر داشته باشید.

 

تعادل بین کالری مصرفی و کالری دریافتی

چند “راز” برای کاهش وزن وجود دارد. وزن شما وابسته به تعداد کالری است که به دست می آورید و نیز تعداد کالری هایی که در طول روز مصرف می کنید. هدف ما این است که عدد دوم بیشتر باشد؛ یعنی کاهش جذب کالری و افزایش سوزاندن آن. اما در حقیقت، کاری بیش از این از شما ساخته نیست.

چند ترفند وجود دارد که توجه به آنها می تواند متابولیسم را بهبود بخشد، مثل کوچک کردن وعده های غذایی در طول روز؛ اما تقریبا کاری بیش از این نمی توان کرد. حتی خوردن غذاهای سالم تر هم کمکی به کاهش وزن نمی کند ولی در عوض نقش بسزایی در سلامتی و کاهش اضطراب ایفا می کند.

دلیل اهمیت این موضوع را در نکته ی زیر بخوانید.

رژیم های لحظه ای نگیرید

رژیم هایی که به شما می گویند تنها یک سری خوراکی های خاص را بخورید یا بعضی رفتارهای عجیب رژیمی را انجام دهید، رژیم های لحظه ای نامیده می شوند و باید از آنها خودداری کرد (به ویژه اگر اضطراب و تشویش دارید). رژیم های لحظه ای اغلب موجب کاهش وزن می شوند اما این کاهش وزن از گرسنگی نشات می گیرد. وقتی که “روزه آبمیوه” یا “رژیم مرکبات” می گیرید و یا هر یک از آن رژیم های کوتاه مدت توصیه شده در فضای مجازی را انجام می دهید، فقط و فقط خود را گرسنه و طالب کالری می کنید. در اینصورت کاهش وزن شما شبیه به نتیجه خوردن غذای کمتر است.

با وجود همه این ها، گرسنه نگاه داشتن خود، عوارض بسیاری دارد. اولا، ممکن است بدن سرعت متابولیسم را کم کند که مطمئن شود تا وعده ی غذایی بعدی کالری دارد. در اینصورت، زمانی که دوباره تغذیه نرمال و عادی خود را از سر بگیرید، احتمال دارد افزایش وزن سریع تری نسبت به قبل از رژیم کوتاه مدت خود داشته باشید.

ثانیا، زمانی که بدن شما گرسنه و نیازمند کالری و مواد مغذی است، اضطرابتان افزایش می یابد. گرسنگی استرس زیادی را به سلامت مغز وارد می کند و در نتیجه ی آن، اضطراب بیشتری ایجاد می شود. بنابراین، این رژیم های لحظه ای و کوتاه مدت ممکن است در واقع باعث بدتر شدن اوضاع شما بشوند. کاهش دریافت و جذب کالری و خوردن غذاهای سالم تر خوب است اما گرسنه نگاه داشتن خود و یا خوردن تنها یک نوع ماده غذایی پیامدهای جدی و بلند مدتی را به دنبال دارد.

ورزش کردن نه تنها برای سلامت جسمی، بلکه برای سلامت روانی نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

درحالی که می توانید جذب کالری را در بدنتان کاهش دهید، نباید خود را گرسنه نگاه دارید زیرا میزان اضطراب را بالا می برد. پس بهترین راهکار بعدی ورزش کردن است. زیرا ورزش انرژی را سوزانده و سپس به از دست دادن کالری کمک می کند.

اما باید بدانید که ورزش تنها سلامت جسمی شما را بهبود نمی بخشد و مطالعات نشان داده اند که ورزش یکی از اعمالی است که می توان برای سلامت روان و ذهن نیز انجام داد. ورزش کردن باعث آزاد کردن انتقال دهنده های عصبی می شود که روحیه را بهتر کرده و هورمون های استرس را کاهش می دهند. افزون بر آن، در کل باعث تنظیم هورمون ها می شود که این امر به نوبه ی خود موجب کارکرد بهتر بخش های مختلف بدن می گردد.

بنابراین، اگر کاهش وزن و سالم بودن انگیزه ی کافی برای ورزش کردن به شما نمی دهد، سلامت ذهنی و روانیتان با ورزش منظم عالی خواهد شد. پس آن را جدی بگیرید.

ترازو را رها کنید!

زمانی که افزایش وزن پیدا کرده اید، خود را وزن نکنید. این مسئله بسیار مهم است زیرا وقتی دائما خود را وزن نمایید، اعداد ترازو و عدم پیشرفت در کاهش وزن، شما را ناامید خواهد کرد.

این امر تاثیر محسوسی بر میزان اضطراب شما خواهد داشت. اگر هر روز وزن خود را چک کنید، استرس بیشتری در رابطه با وزنتان تجربه خواهید کرد. اگر واقعا نیاز به وزن کردن خود دارید، در ماه یکبار این کار را انجام دهید تا متوجه پیشرفتتان نسبت به ماه قبل شوید. چک کردن روزانه تنها باعث افزایش اضطراب و از دست دادن انگیزه تان می شود.

مستقیما اضطراب را نشانه بگیرید

همان اندازه که باید به چاقی ناشی از اضطراب خود بیندیشید، به همان اندازه هم باید بر اضطراب خود غلبه کنید. از آنجایی که اضطراب منجر به تشدید مسائل وزنی شما می گردد، حتی اگر نتوانید آن را بطور کامل کنترل کنید، باید تلاش خود را بکنید.

عوامل خطرزا برای چاقی ناشی از اضطراب

اگرچه مشکلات استرسی می تواند بر هرکسی اثر بگذارد، یک سری از عوامل شما را در معرض خطر بیشتری قرار می دهند. داشتن استرس مداوم ناشی از بیماری مزمن یا مشکلات مالی در زندگی ممکن است به اختلالات اضطرابی عمیق تری منتهی شود. سابقه ی حوادث تروماتیک و آسیب زا یا سوء مصرف مواد هم از عوامل خطرزای بالقوه هستند. علاوه بر آن، داشتن سابقه ی اضطراب در خانواده احتمال داشتن اضطراب را بالا می برد. مونث بودن هم عاملی دیگر است؛ بنابر مطالعات انجام شده، احتمال گریبان گیر شدن بانوان با اختلال اضطراب بیشتر است.

پیشنهادها

اگرچه نه برنامه ی تناسب اندام و نه رژیم نمی توانند اختلال اضطراب را درمان کنند، اما یک سبک زندگی سالم، عوارض آن را کاهش می دهد. پرهیز از مصرف الکل و کافئین توصیه می شود؛ زیرا هر دو، نشانه های اضطراب را افزایش می دهند. خوردن غذاهای حاوی تریپتوفان (یکی از اسیدهای آمینه ضروری در رژیم غذایی انسان) نیز شما را آرام می کند. موادی مانند جو، آجیل، شیر، سویا، کره بادام زمینی و مرغ را در سبد غذایی خود قرار دهید. خوردن وعده های غذایی کوچک حاوی حبوبات و دیگر مواد غذایی سالم با ثابت نگه داشتن قند خون، نشانه های اضطراب را محدود می کند. همچنین تحقیقات دانشگاه مرکز پزشکی مریلند نشان داده اند که شرکت منظم در ورزش های قدرتی و شدید، اضطراب را به مدت بیش از پنج سال کاهش می دهد و این می تواند کمکی بزرگ به چاقی ناشی از اضطراب شما بکند.